Sosyal Fobik miyim ?

Sürekli düşerim diye korkuyorsanız, evin dışındayken tuvalete gidemiyorsanız, erkek / kız arkadaş edinmekte zorlayorsanız…

Herkesin size baktığını düşünüyorsanız, konuşurken hata yapmaktan korkuyorsanız, yüzünüz kızarıyor terliyorsanız, kız arkadaşınız ya da erkek arkadaşınızla konuşamıyorsanız, benden sıkılır düşüncesiyle kendinizi yetersiz, değersiz, ezik ve utanç içinde hissediyorsanız sosyal fobik olabilir misiniz ?

Sosyal fobi toplumda sık görülen çok erken yaşlarda başlayan tedavi edilmediği durumlarda uzun yıllarda devam eden ve kendiliğinden iyileşme ihtimalide yok denecek kadar az olan bir ruh sağlığı sorunudur. Sosyal fobi sosyal ortamlardan korkma halidir. Sosyal fobik bir insanın en yoğun hissettiği korku sosyal ortamlarda küçük düşürülüp kendisinin rezil edildiği durumlara düşmekten duyduğu korkudur. Sosyal fobik bir insan herhengi bir eyleminden dolayı kendi kendini sürekli eleştirir durumdadır. Ya hata yaparsam, ya konuşamazsam, ya yüzüm kızarırsa, ya grubun önünde düşüp bayılırsam şeklinde korkuları vardır. Çekindiği toplumsal durum ve ortamlarda korku ve kaygı hisseder.

Korku ve kaygısına paralel olarak fiziksel yakınmalarda yaşar. Örneğin terleme, titreme, çarpıntı, yüzünda kızarma, sıcak basması hissi, soğuk basması hissi gözlenebilir.

Sosyal fobik insanlar eleştirilmeye karşı aşırı duyarlıdırlar, başkaları eleştirmeden onların gözlerine ve beden dili hareketlerine bakarak her an eleştirildikleri düşüncesi içerisindedirler. Kendine güvenmezler sosyal ilişki kurmayı başaramazlar ya da girişken değildirler. Hep çekinik ve arka planda olmayı yeğlerler. Örneğin bir grup içinde otururken diğer insanların onu görmeyeceği, onunla iletişim kurmayacağı, onların bakışlarından mümkün olduğunca uzak bir yere oturmayı tercih ederler.

Sosyal fobik bir insan sosyal ortamlardan bulunduğu yerlerden  kaçamıyorsa ortamı kontrol edemediğini hissediyorsa aşırı panik, terleme, titreme, yüz kızarması, nefes darlığı gibi duygusal veya bedensel belirtileri ortaya koyar. Sıkıntılarını bastırmak için sosyal ortamlarda yaşadığı problemleri görmezden gelmek için kendince çözümler de üretebilir. Alkol kullanma alışkanlığı, bağımlılık yaratacak ilaçları kullanma eğilimi sıklıkla görülebilir.

Sosyal fobik insanlar iş yerlerinde sürekli yere bakar, sürekli masasında oturur, sürekli kendi işleriyle meşgul olmaya çok az diğerleriyle konuşmaya zaman ayırdıkları görülür. Okulda okul başarıları ne çok iyidir nede çok geride kalmaya özen gösteririler. Ortada kalmaya çok göze batmamaya çalışırlar.

Sosyal fobik insanlar iş yerlerine daha geç gittikleri, işlerine geç kaldıkları, okullarını yarım bıraktıkları, sıklıkla iş değiştirdikleri, alkol ve madde  kullanımına yatkın oldukları, zamanlarının çoğunu evde tek başına ya da çok az sayıda insanla geçirme eğiliminde oldukları gözlenmektedir. İzole bir hayat yaşarlar. Mümkün olduğunca insanlarla görüşmemeye, mümkün olduğunca telefonlara bakmamaya, mümkün olduğunca az kelime kullanmaya, mümkün olduğunca kendilerine hemen ifade edebilmeye, az konuşarak ortadan kaybolmaya çalışırlar. Sosyal fobik insanlar misafirlikte rahat edemezler. Misafir kabul etme konusunda rahat değildirler. Bu sıkılganlık, çekingenlik ve tedirginlik hisleri o kadar yoğundur ki tedavi girişimlerini bile yarıda bırakabilirler. Ya doktorum benden sıkılırsa düşünceleri vardır. Ya doktorum için, psikoloğum için iyi bir hasta değilsem, ya tedavim esnasında onların başına bir yük, bir baş belası olursam düşüncesi içersindedirler. Doktorlarıyla ya da terapistleriyle ilişki kurmaktan çekinmelerinin en önemli sebebi bir insanla ilişki kurmak zorunda olmalarıdır yani doktoru veya terapistiyle ilişki kurmak öyle yoğun bir kaygı hissettirir ki tedavisi için doktoruna gidip gelmek büyük bir sıkıntı haline gelebilir.

Sosyal fobi daha bayanlarda erkeklerden daha sık görülen bir rahatsızlıktır. Erken keşfedildiğinde örneğin ergenlik dönemine ve ergenlik öncesi ve ergenlik sırasında erken fark edildiğinde psikoterapisine ve gerektiğinde ilaç tedavisine başlanması durumunda daha az zararla atlatılabilir. Araştırmalara göre çocukluk yaşlarından, çocukluk yıllarından itibaren ve ergenlik döneminde yoğunlaştığı ortaya çıktığı görülmektedir.

Bekarlarda, ayrılmış ve boşanmış kişilerde evli bireylere göre daha sık görülmektedir. Sosyal fobik insanlar çalıştıkları işyerlerinde, yaptıkları görevlerde, performansı az gösterebilecek bir işyeri seçerler. Yani kolay fazla göz önünde olmayan mecburen yapabilecekleri işleri seçerler.

Eğer sizde sosyal fobik bir insan olduğunuzu düşünüyorsanız bunun için geç kalmadan hemen bir tedavi girişiminde bulunmalısınız.